Inleiding

Gewichtsverlies kan tot stand komen op twee verschillende manieren: gewichtsverlies door vocht af te drijven (dat gaat snel, maar gewicht is ook heel snel weer terug) en gewichtsverlies door de hoeveelheid vet te verbranden (dat gaat langzaam, maar gecombineerd met gezonde levensstijlaanpassingen is dat wel blijvend).

Als we het hebben over gewichtsverlies en dus het verbranden van vet, komen we al gauw tot de fatburner-supplementen. De meeste zullen hier al wel van gehoord hebben. Alleen de meest voor de hand liggende vraag blijft vaak onbeantwoord: “Werkt een fatburner nu echt?” 

Wat is een fatburner?

Een voedingssupplement dat is ontwikkeld om het vetverlies te bevorderen en gewichtsverlies te ondersteunen. 

Hoe werkt een fatburner?

Werkingsmechanisme	Korte omschrijving	Voorbeelden
Thermogenese	Verhoogt de stofwisseling en calorieverbranding door het verhogen van lichaamstemperatuur.	Cafeïne, groene thee-extract, stimulerende middelen
Eetlust onderdrukking	Vermindert de eetlust, waardoor mensen minder calorieën consumeren en mogelijk een calorietekort bereiken.	Vezels, bepaalde kruidenextracten
Vetopname blokkering	Vermindert de opname van vetten uit voedsel, wat kan leiden tot minder vetopslag in het lichaam.	Chitosan, Orlistat (Xenical), glucomannan

Vaak worden fatburners zo samengesteld dat ze op meerdere manieren vetverlies teweegbrengen.

Ingrediënten fatburner

• Cafeïne 

In een onderzoek van Koot en Deurenberg (1995) [1] hebben ze de impact van cafeïne getest op energieverbruik bij twaalf jonge gezonde vrijwilligers. De deelnemers dronken 1 kop/tas cafeïnevrije koffie, met of zonder toevoeging van 200 mg cafeïne. Opvallend genoeg vertoonden de deelnemers die cafeïnehoudende koffie dronken direct een toename in hun ruststofwisseling. Specifiek bleek cafeïne het energieverbruik met 7% te verhogen gedurende een periode van 3 uur na inname.

In een ander onderzoek [2] hebben wetenschappers ontdekt dat een enkele inname van een drankje met 100 mg cafeïne ervoor zorgde dat de deelnemers 3 à 4% meer energie verbruikten. (Ter vergelijking: een normale kop koffie bevat ongeveer 60 mg cafeïne) Dit effect hield aan in de 2,5 uur die volgde op het drinken van het drankje. Als mensen [overdag] elke 2 uur het drankje dronken, zorgde dat voor een toename van 8 à 11% van het energieverbruik. Al met al kon cafeïne ervoor zorgen dat de deelnemers per dag tot 150 kcal extra verbrandden.

• L-Carnitine 

Een andere stof die we geregeld terugvinden in fatburners, is L-carnitine.

We hebben een aantal onderzoeken gevonden, waarin wetenschappers het effect van L-carnitine op gewichtsverlies hebben onderzocht. Een onderzoek uit 2016 [3] liet zien dat proefpersonen die een carnitine-supplement kregen meer gewicht verloren en een afname van de body mass index (BMI) vertoonden. Opmerkelijk was dat wanneer mensen carnitine-supplementen langer innamen, het gewichtsverlies minder werd. 

Een volgend onderzoek toonde [4] aan dat l-carnitine supplementen resulteerde in een verlaging van het lichaamsgewicht. Bovendien bleek uit de analyse dat een dagelijkse inname van 2000 mg l-carnitine het maximale effect op gewichtsverlies bij volwassenen opleverde. Dit stelt vast dat hogere doseringen l-carnitine in supplementen geen extra voordelen opleveren.

• Chroom

Een onderzoek uit 2010 [5] keek naar de effecten van chroomsupplementen op gewichtsverlies bij volwassenen met overgewicht. De deelnemers kregen gedurende 24 weken dagelijks 1000 microgram chroom picolinaat. Het gebruik van het supplement chroom picolinaat leidde niet tot gewichtsvermindering.

Een volgend onderzoek [6] keek naar het effect van chroom picolinaat supplementen op patiënten met atypische depressie. Denk hierbij aan overmatige eetlust en het hunkeren naar koolhydraten (suikers) in plaats van geen hongergevoel hebben. Gedurende 8 weken werden 113 deelnemers willekeurig toegewezen aan 600 μg/dag chroom picolinaat. De bevindingen waren voornamelijk dat chroom een invloed heeft op het verlangen naar koolhydraten en de beheersing van de eetlust bij depressieve patiënten.

• Groene thee extracten

Wetenschappers onderzochten in 2008 [7] de impact van groene thee op gewichtsverlies bij zwaarlijvige personen. Gedurende een periode van 12 weken kregen 60 zwaarlijvige deelnemers groene thee of een placebo. De resultaten toonden aan dat deelnemers die groene thee dronken tot wel 5,1 kg meer gewicht verloren dan degenen die de placebo kregen.

Bovendien werd vastgesteld dat het lichaam van de deelnemers die groene thee dronken meer calorieën verbrandde en meer vet verbrandde in rust, vooral in de 8e week van het onderzoek.

Bij vrouwen met te veel buikvet werd een sterk groene thee-extract (EGCG genoemd) getest om te zien of het hen kon helpen af te vallen en hun cholesterol te verbeteren [8]. 102 vrouwen met overgewicht (BMI ≥ 27 kg/m2) en een grote taille (tailleomtrek ≥ 80 cm) werden willekeurig verdeeld in twee groepen: een kreeg het sterke groene thee-extract en de andere kreeg een nepversie (placebo) voor 12 weken. Na die tijd verloren de vrouwen die het echte groene thee-extract kregen meer gewicht, hadden ze een lagere BMI en een kleinere tailleomvang.

Veiligheid

Wel is het belangrijk om te benadrukken dat fatburners geen vervanging zijn van een gezonde levensstijl. Hiermee bedoelen we dat een gezond voedingspatroon en lichaamsbeweging nog altijd de basis vormen van een gezonde levensstijl en hier naast eventueel een fatburner kan gebruikt worden voor meer resultaat. Fatburners laten je vetcellen dus niet op een magische wijze verdwijnen. 

Opgelet! Fatburners kunnen soms gevaarlijke/illegale stoffen bevatten, zoals stimulerende middelen (stoffen verwant aan amfetamine). Deze stoffen veroorzaken gewichtsvermindering doordat ze eetlust remmen of de stofwisseling versnellen. Deze stoffen zijn niet veilig, omdat ze bijvoorbeeld je hartslag en bloeddruk sterk kunnen verhogen, of omdat je lichaam zodanig opwarmt dat je oververhit raakt. Bovendien zijn de claims die door fabrikanten worden gemaakt over de effectiviteit van deze producten niet altijd wetenschappelijk onderbouwd.

In geval van ongewenste effecten, zoals slapeloosheid, nervositeit, verhoogde hartslag en maagklachten is het verstandig om met een arts te raadplegen vooraleer je het gebruik ervan verder zet. In sommige gevallen kunnen ze ernstige effecten veroorzaken zoals hartaanvallen of beroertes, vooral bij mensen met een onderliggende hartaandoening of hoge bloeddruk.

Aanbevelingen 

Met de informatie uit de onderzoeken [1-8] van hierboven en de mogelijke ongewenste effecten in het achterhoofd, raden wij aan om voorzichtig te zijn in het gebruik van fatburners. Daar willen we wel aan toevoegen dat bepaalde bestanddelen je mogelijk kunnen helpen om af te vallen. Volgens ons zou je dit steeds moeten combineren met gezonde aanpassingen in je levensstijl.

Wij raden het volgende aan:

• Zorg voor een gezonde basis: een gezond en gebalanceerd voedingspatroon, rijk aan volle granen, (plantaardige) eiwitten, gezonde vetten, veel groenten en fruit.
• Beperk de sterk bewerkte voedingsmiddelen, zoals snoep, koekjes, gebak, frietjes, ...
• Vezels zijn belangrijk om af te vallen: vezels zorgen ervoor dat je je langer verzadigd voelt, zodat je minder snel honger krijgt. Daarnaast hebben vezels nog andere voordelen voor je gezondheid. Voedingsmiddelen met vezels zijn volle granen, groenten en fruit.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Ga daarbij voor een combinatie van cardio-training (zoals wandelen, joggen, fietsen) en kracht-training. Door regelmatig aan krachttraining te doen, bouw je spiermassa op, wat op zijn beurt je stofwisseling verhoogt en je helpt meer calorieën te verbranden, zelfs in rust.

Omdat fatburners vaak een combinatie zijn van verschillende ingrediënten waar we op lange termijn de effecten niet van weten, raden wij aan om afzonderlijk te kijken naar de ingrediënten die je kunnen helpen om af te vallen. 

Cafeïne kan een tijdelijke verhoging van de stofwisseling veroorzaken, wat kan helpen bij gewichtsverlies. Het consumeren van cafeïne in matige hoeveelheden, zoals in koffie of thee, kan een veilige optie zijn voor mensen die gevoelig zijn voor de bijwerkingen van fatburners. Echter, vermijd overmatige inname en neem cafeïne niet te laat op de dag om slaapproblemen te vermijden.  

Op dit moment zijn wetenschappers het nog niet eens of L-carnitine en chroom nuttig zijn om meer af te vallen. Bovendien krijgen we deze bestanddelen normaal gesproken voldoende binnen via onze voeding: 

- Carnitine zit in vlees en melkproducten.
- Chroom zit in volle graanproducten, groenten en noten.

Het regelmatig drinken van groene thee past binnen een gezond voedingspatroon, wat een veilige en effectieve manier kan zijn om vetverbranding te stimuleren. 

Besluit

In dit artikel zijn we ingegaan op fatburners. Hoewel fatburners een aantrekkelijke optie lijken als je wilt afvallen, raden wij aan om er toch voorzichtig mee te zijn. Fatburners kunnen ongewenste effecten hebben en we weten vaak weinig over de effecten op langere termijn. Daarnaast is er bij fatburners een risico dat ze gevaarlijke of illegale stoffen bevatten, die je wel helpen afvallen, maar die ook gevaarlijk kunnen zijn voor je gezondheid. 

Als je wilt afvallen, raden wij je dan ook aan om te focussen op een gezonde levensstijl. We sloten het artikel af met een aantal praktische tips om je op weg te helpen.

Bronnen 

1. Koot, P., & Deurenberg, P. (1995). Comparison of Changes in Energy Expenditure and Body Temperatures after Caffeine Consumption. Annals Of Nutrition And Metabolism, 39(3), 135–142. https://doi.org/10.1159/000177854
2. Dulloo, A. G., Geissler, C., Horton, T. J., Collins, A., & Miller, D. S. (1989). Normal caffeine consumption: influence on thermogenesis and daily energy expenditure in lean and postobese human volunteers. The American Journal Of Clinical Nutrition, 49(1), 44–50. https://doi.org/10.1093/ajcn/49.1.44
3. Pooyandjoo, M., Nouhi, M., Shab‐Bidar, S., Djafarian, K., & Olyaeemanesh, A. (2016). The effect of (L‐)carnitine on weight loss in adults: a systematic review and meta‐analysis of randomized controlled trials. Obesity Reviews, 17(10), 970–976. https://doi.org/10.1111/obr.12436
4. Talenezhad, N., Mohammadi, M., Ramezani‐Jolfaie, N., Mozaffari‐Khosravi, H., & Salehi‐Abargouei, A. (2020). Effects of l-carnitine supplementation on weight loss and body composition: A systematic review and meta-analysis of 37 randomized controlled clinical trials with dose-response analysis. Clinical Nutrition ESPEN, 37, 9–23. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2020.03.008
5. Yazaki, Y., Faridi, Z., Ma, Y., Ali, A., Northrup, V., Njike, V. Y., Liberti, L., & Katz, D. L. (2010). A Pilot Study of Chromium Picolinate for Weight Loss. Journal Of Alternative And Complementary Medicine, 16(3), 291–299. https://doi.org/10.1089/acm.2009.0286
6. DOCHERTY, JOHN P. MD; SACK, DAVID A. MD; ROFFMAN, MARK PhD; FINCH, MANLEY; KOMOROWSKI, JAMES R. MS. A Double-Blind, Placebo-Controlled, Exploratory Trial of Chromium Picolinate in Atypical Depression: Effect on Carbohydrate Craving. Journal of Psychiatric Practice 11(5):p 302-314, September 2005.
7. Auvichayapat, P., Prapochanung, M., Tunkamnerdthai, O., Sripanidkulchai, B., Auvichayapat, N., Thinkhamrop, B., Kunhasura, S., Wongpratoom, S., Sinawat, S., & Hongprapas, P. (2008). Effectiveness of green tea on weight reduction in obese Thais: A randomized, controlled trial. Physiology & Behavior, 93(3), 486–491. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2007.10.009
8. Venables, M. C., Hulston, C. J., Cox, H. R., & Jeukendrup, A. E. (2008). Green tea extract ingestion, fat oxidation, and glucose tolerance in healthy humans. The American Journal Of Clinical Nutrition, 87(3), 778–784. https://doi.org/10.1093/ajcn/87.3.778