Inleiding

Naast gezonde voeding is ook voldoende vocht belangrijk voor ouderen. In dit artikel bespreken we hoe het komt dat ouderen een groter risico hebben om uitgedroogd te raken en geven we praktische tips, om ervoor te zorgen dat je toch voldoende drinkt.

Dehydratatie

Water is de meest essentiële voedingsstof voor alle levende wezens en vormt ongeveer 60% van het volwassen lichaam [1]. Het vervult verschillende belangrijke functies; zo is het betrokken bij het regelen van de lichaamstemperatuur, de bloeddruk, en is het betrokken bij allerlei processen in onze cellen, zoals het transport van voedingsstoffen en het afvoeren van afvalstoffen [2].

Hoewel er verschillende acties zijn om mensen eraan te herinneren om genoeg te drinken, blijft uitdroging een groot probleem bij ouderen. Uitdroging onder ouderen resulteert zelfs vaak in ziekenhuisopnames [3], wat in landen zoals Nederland en België, waar we drinkbaar water alom hebben, eigenlijk perfect vermijdbaar zou moeten zijn. 

Vochthuishouding bij ouderen

In een onderzoek uit 2009 [4] toonden wetenschappers aan dat mensen, naarmate ze ouder worden, steeds minder drinken. Hierdoor hebben ouderen een groter risico op uit te drogen.

Anderzijds hebben sommige ouderen te maken met “vochtretentie”: hun lichaam houdt meer vocht vast dan gezond is. Dit kan gebeuren door problemen met de nieren [5].

Verandering van onze reactie op uitdroging

Om te begrijpen hoe reacties op uitdroging veranderen naarmate mensen ouder worden, hebben onderzoekers [6] een groep van jonge en oudere mannen vergeleken. Ze lieten beide groepen gedurende 24 uur geen water drinken en observeerden vervolgens hun lichamelijke reacties op dorst, zoals veranderingen in de vochthuishouding van het lichaam en hormonale veranderingen. De onderzoekers merkten op dat de oudere mannen na een dag niet drinken een grotere toename hadden in de concentratie van stoffen in hun bloed (plasma-osmolaliteit) en hormoonspiegels die te maken hebben met vochtbalans. Deze hormonen geven je een dorstgevoel en zetten je er dus toe aan om te drinken. Opvallend was echter dat ouderen minder gevoelig waren voor deze hormonen; dezelfde hoeveelheid van deze hormonen lokte bij hun dus minder dorstgevoel uit dan bij de jongere groep.

Daarnaast speelt de snelheid waarmee de nieren bloed filteren, de zogenaamde glomerulaire filtratiesnelheid, een belangrijke rol. Naarmate mensen ouder worden, vertraagt deze snelheid. Dit begint rond de leeftijd van 40 jaar en versnelt na 65 jaar. Tegen de tijd dat iemand 80 is, kan de glomerulaire filtratiesnelheid ongeveer de helft zijn van die op 30-jarige leeftijd. Hierdoor kunnen de nieren minder effectief afvalstoffen en overtollig water uit het bloed filteren, wat ertoe leidt dat ouderen minder dorst voelen en een groter risico lopen op uitdroging [7].

Aanbevelingen

De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) [8] adviseert voor vrouwen een dagelijkse waterinname van 2,0 liter en voor mannen 2,5 liter. Van dit vocht, nemen we ongeveer 20% op via onze voeding. Daarnaast zouden vrouwen dus 1,6 liter en mannen 2,0 liter water per dag moeten drinken.

Tips voor ouderen om genoeg te drinken

Hier geven wij jullie enkele tips om meer en gemakkelijker water te drinken: 

1. Drink op vaste momenten, ook als je niet per se dorst hebt.
2. Zet een glas water of flesje naast uw bed, zodat wanneer je wakker wordt meteen je lichaam kan hydrateren. Aangezien het tijdens de nacht lang geen vocht heeft gekregen is een glas water bij het opstaan extra belangrijk.
3. Zorg dat je water altijd in handbereik is, zoals een waterfles. Deze fles kan je bijvoorbeeld naast je zetten wanneer je in de zetel zit of wanneer je buiten op het terras geniet van het goede weer. Maar ook tijdens een autorit of treinreis. 
4. Neem doorheen de dag regelmatig kleine slokjes water. De ervaring van dorst voelen is minder maar het is daarom extra belangrijk regelmatig toch even te drinken. 
5. Maak eventueel gebruik van ‘herinneringen’: een telefoon-app of een horloge die meldingen geeft. 
6. Zorg eventueel voor een lekker smaakje in je water. Probeer eens bruiswater of voeg eens een schijfje appelsien, citroen, aardbeien, … toe. Een aangename smaak kan ervoor zorgen dat je gemakkelijker drinkt. 
7. Beperk het gebruik van cafeïne en alcohol, omdat deze stoffen vocht uit het lichaam kunnen onttrekken en uitdroging kunnen bevorderen.
8. Herken de tekens van uitdroging en zorgt dat je altijd een flesje water bij je hebt.

Besluit

In conclusie, uitdroging blijft een ernstige zorg bij ouderen, met frequente ziekenhuisopnames als gevolg. Onderzoek toont aan dat oudere volwassenen kwetsbaar zijn voor zowel uitdroging als vochtretentie. Een verminderde dorstprikkel bij ouderen kan bijdragen aan dit probleem. 

De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid adviseert specifieke waterinname voor mannen en vrouwen, om ervoor te zorgen dat je niet uitdroogt. We sloten dit artikel af met het delen van een aantal tips, die je kunnen helpen om uitdroging te vermijden.

Bronnen

1. Petraccia, L., Liberati, G., Masciullo, S. G., Grassi, M., & Fraioli, A. (2006). Water, mineral waters and health. Clinical Nutrition, 25(3), 377–385. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2005.10.002
2. Jéquier, E., & Constant, F. (2009). Water as an essential nutrient: the physiological basis of hydration. European Journal Of Clinical Nutrition, 64(2), 115–123. https://doi.org/10.1038/ejcn.2009.111
3. Agency for Healthcare Research and Quality. (2015). PREVENTION QUALITY INDICATORSTM [Dataset]. In Benchmark Data Tables (v5.0). Truven Health Analytics. https://qualityindicators.ahrq.gov/Downloads/Modules/PQI/V50/Version_50_Benchmark_Tables_PQI.pdf
4. Zizza, C. A., Ellison, K. J., & Wernette, C. M. (2009). Total Water Intakes of Community-Living Middle-Old and Oldest-Old Adults. The Journals Of Gerontology: Series A, 64A(4), 481–486. https://doi.org/10.1093/gerona/gln045
5. Elsharkawy, A., Sahota, O., Maughan, R., & Lobo, D. N. (2014). The pathophysiology of fluid and electrolyte balance in the older adult surgical patient. Clinical Nutrition, 33(1), 6–13. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2013.11.010
6. Phillips, P. A., Rolls, B. J., Ledingham, J. G. G., Forsling, M. L., Morton, J. J., Crowe, M., & Wollner, L. (1984). Reduced Thirst after Water Deprivation in Healthy Elderly Men. The New England Journal Of Medicine, 311(12), 753–759. https://doi.org/10.1056/nejm198409203111202
7. Lindeman, R. D., Tobin, J. D., & Shock, N. W. (1985). Longitudinal Studies on the Rate of Decline in Renal Function with Age. Journal Of The American Geriatrics Society, 33(4), 278–285. https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.1985.tb07117.x
8. Products, E. P. O. D. (2010a). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for water. EFSA Journal, 8(3). https://doi.org/10.2903/j.efsa.2010.1459